Algoritme opent verzegelde zeventiende-eeuwse brief uit collectie Beeld en Geluid Den Haag

Het is voor het eerst gelukt om een verzegelde brief uit de zeventiende eeuw te lezen. Met geavanceerde scantechnologie en een computergestuurd algoritme wist een internationaal onderzoeksteam de brief digitaal te openen. Ze publiceren hun onderzoek vandaag in Nature Communications. De verzegelde brief maakt onderdeel uit van de Brienne Collectie die beheerd wordt door mediamuseum Beeld en Geluid Den Haag.

De Brienne kist

Het is een van de pronkstukken uit de collectie van mediamuseum Beeld en Geluid Den Haag: de kist van postmeester Simon de Brienne, een 17e-eeuwse postmeester in Den Haag. Brieven die niet konden worden bezorgd – omdat iemand niet voor de brief kon of wilde betalen – werden door hem bewaard. De kist bevat 2600 brieven, waarvan er 575 ongeopend zijn. Ze werden door een dwarsdoorsnede van de bevolking geschreven en bevatten een schat aan informatie over migratie, muziek, pers en communicatie.

Gesloten brieven

Die brieven blijven bewust gesloten. De manier van verzegelen zegt iets over de afzender, te herkennen aan specifieke vouwwijzen en persoonlijke lakzegels. Soms werd een brief in een brief verpakt, om te worden doorgestuurd door de geadresseerde naar een volgend adres. Bij geopende brieven gaat dergelijke informatie en betekenissen verloren. Tevens bestonden er in deze tijd geen enveloppen. Het opgevouwen beschreven papier vormde de buitenkant van de brief. Het algoritme om ongeopende opgevouwen brieven te kunnen lezen is daarom een grote doorbraak.

Beeld en Geluid Den Haag stelde de brieven uit de kist de afgelopen jaren beschikbaar voor het onderzoek. In juni organiseert Beeld en Geluid Den Haag een publieksprogramma waarin de Brienne kist centraal staat.

Geavanceerde scantechnologie

Het team wist de nog opgevouwen brief te lezen met behulp van röntgen-microtomografie, een geavanceerde scantechnologie. Duizenden scans pikten de ijzerdeeltjes in de inkt op en maakten zo de letters zichtbaar. De brief werd daarna digitaal geopend door een computergestuurd algoritme dat alle puzzelstukjes aan elkaar legde. Het kostte de onderzoekers vier jaar om het algoritme te ontwikkelen.

Inkijkje in leven gewone mensen

Dankzij dit proces kon het team de inhoud van de brief voor het eerst in drie eeuwen lezen zonder het zegel te verbreken. De brief werd verstuurd op 31 juli 1697 door Jacques Sennacques aan zijn neef Pierre Le Pers, een Franse koopman in Den Haag. ‘Dit inkijkje in de beslommeringen van heel gewone mensen uit het verleden is zeldzaam. Meestal wordt namelijk alleen de correspondentie van elites bewaard en bestudeerd’, vertelt Rebekah Ahrendt van de Universiteit Utrecht.

Mede dankzij een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) konden wetenschappers uit Nederland interdisciplinair samenwerken met computerwetenschappers van onder andere MIT. Het onderzoeksteam bestaat uit Rebekah Ahrendt (Universiteit Utrecht), Nadine Akkerman (Universiteit Leiden; De Jonge Akademie), David van der Linden (Radboud Universiteit), Jana Dambrogio (MIT Libraries), Amanda Ghassaei (Adobe Research), Daniel Starza Smith (King’s College London), Holly Jackson (MIT), Erik Demaine (MIT), Martin Demaine (MIT), Graham Davis (Queen Mary University of London) en David Mills (Queen Mary University of London).

Lees hier de officiële publicatie.

Noot voor de redactie

Meer weten? Neem contact op met:

Dr. Rebekah Ahrendt, Universiteit Utrecht, r.s.ahrendt@uu.nl, 06-18135258

Dr. Nadine Akkerman, Universiteit Leiden & De Jonge Akademie n.n.w.akkerman@hum.leidenuniv.nl,06-52001648 (NB: verblijft momenteel niet in Nederland)

Dr. David van der Linden, Radboud Universiteit, d.vanderlinden@let.ru.nl, 06-38305768 (NB: verblijft momenteel niet in Nederland)

Voor meer informatie over de Brienne Collectie en het publieksprogramma in juni: Elke Smelt, esmelt@beeldengeluid.nl, 06-13041342

Voor meer informatie en afbeeldingen: www.brienne.org