Hartstichting kent Dekkerbeurs toe aan 3 topwetenschapper Amsterdam UMC

en dr. Fleur Tjong krijgen deze persoonlijke onderzoeksbeurs  van resp. 586 duizend euro, 537 duizend euro en 200 duizend euro. Met de Dekkerbeurs die jaarlijks voor getalenteerde wetenschappers wordt toegekend kunnen zij de komende jaren onderzoek doen naar hart- en vaatziekten.  

Neurowetenschapper Molly O’Reilly onderzoekt de zenuwcellen die het hart aansturen. Zij denkt dat daar een sleutel ligt voor een betere behandeling van hartspierziekten.

Mensen met de erfelijke hartspierziekten hypertrofische (HCM) en aritmogene (ACM) cardiomyopathie lopen veel kans om gevaarlijke hartritmestoornissen te krijgen. Die kunnen leiden tot een hartstilstand. Soms is dat zelfs het eerste teken van de ziekte, ook bij jonge mensen. Niet goed te voorspellen is bij wie dit zal gebeuren, en wie baat heeft bij medicijnen. De enige manier om een hartstilstand te voorkomen is een implanteerbare defibrillator (ICD), die een schok geeft bij levensgevaarlijke hartritmestoornissen.

O’Reilly doet onderzoek naar een minder bekende oorzaak van hartritmestoornissen: het autonome zenuwstelsel, in het bijzonder de zenuwen die het hart aansturen. Bij mensen met HCM en ACM lijkt dit autonome zenuwstelsel vaak uit balans. Dat kan hartritmestoornissen opwekken. Ze wil achterhalen hoe de zenuwen veranderen door de ziekte en wat dit betekent voor het risico op een hartstilstand.

Ze gaat daarom onderzoeken hoe deze ziekten leiden tot veranderingen in zenuwen rond het hart en hartritmestoornissen. Ook gaat ze bestuderen hoe de zenuwen anders verdeeld zijn in de hartkamers en welke invloed dat heeft. Verder wil ze weten hoe hartspiercellen en zenuwcellen elkaar beïnvloeden en wat dat betekent voor het ziekteverloop. Zo wil ze ontrafelen hoe deze ziektes ontstaan en nieuwe aanknopingspunten vinden voor behandeling.

Met haar resultaten hoopt Molly beter te kunnen voorspellen wie risico loopt op gevaarlijke hartritmestoornissen. Zo weten artsen beter wie een ICD nodig heeft, en wie beter af is met leefstijlaanpassingen of medicijnen. Door meer inzicht in de rol van het zenuwstelsel wordt het ook mogelijk om ook nieuwe behandelingen te ontwikkelen met minder bijwerkingen. Dat verbetert niet alleen de overlevingskansen, maar ook de levenskwaliteit van patiënten en hun familie.

Zelfs na een ingreep kunnen gevaarlijke ritmestoornissen in de hartkamers opnieuw de kop opsteken. Cardioloog Pranav Bhagirath werkt aan een digitale tweeling van het hart, waarmee cardiologen de precieze oorzaak van de ritmestoornis veel beter kunnen bepalen. Zo kunnen zij sneller, veiliger én met blijvend resultaat de juiste plek behandelen.

Bij de hartritmestoornis ventriculaire tachycardie raakt het hart elektrisch ontregeld. Het klopt dan zo chaotisch dat het hart het bloed niet goed meer rondpompt en zelfs helemaal tot stilstand kan komen. Deze gevaarlijke ritmestoornis komt vaak voor bij mensen met een beschadigd hart, bijvoorbeeld na een hartinfarct.

Om de ritmestoornis te behandelen, schakelen cardiologen kleine stukjes hartweefsel uit die het probleem veroorzaken. Dat gebeurt met een katheter, waarmee ze die plekjes van binnenuit beschadigen. Helaas keert de ritmestoornis bij ongeveer 4 op de 10 patiënten uiteindelijk toch terug.

Met zijn onderzoek wil Pranav Bhagirath ervoor zorgen dat deze behandeling vaker blijvend succes heeft. Hij denkt dat dat kan door de plek waar de ritmestoornis ontstaat veel preciezer in beeld te brengen. Daarvoor combineert hij verschillende technieken: geavanceerde CT- en MRI-scans, zeer uitgebreide registraties van het hartritme, en computermodellen die nabootsen hoe de ritmestoornis zich door het hart beweegt.

Op deze manier kan hij precies achterhalen welke routes de ritmestoornis volgt, en waar het dus misgaat. Zo ontstaat een driedimensionale, digitale kopie van het hart, waarmee artsen veel beter kunnen zien hoe en waar de ritmestoornis ontstaat. Daardoor weten ze veel gerichter welke stukjes hartweefsel ze moeten uitschakelen om de stoornis te stoppen.

Pranav gaat het nieuwe systeem eerst ontwikkelen en testen met gegevens van patiënten die al eerder behandeld zijn. Dan gaat hij een studie uitvoeren bij 50 nieuwe patiënten en de resultaten vergelijken met de huidige behandeling.

Als het onderzoek succesvol is, kunnen cardiologen sneller en preciezer zien welke delen van het hart ze moeten behandelen. Ook zullen de ingrepen korter duren en veiliger zijn. En veel mensen hoeven niet meer terug te keren voor een behandeling. Mogelijk kunnen artsen deze methode dan in de toekomst ook toepassen bij andere ernstige hartaandoeningen.

Cardioloog in opleiding dr. Fleur Tjong ontwikkelt een model met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) dat het risico op een hartstilstand beter voorspelt. Zo kunnen artsen levens redden door eerder in te grijpen, nog vóórdat de patiënt een hartstilstand krijgt.

Jaarlijks krijgen 17.000 mensen in Nederland een hartstilstand. Bij ongeveer de helft van deze mensen, waaronder jonge mensen en sporters, zijn er vooraf geen tekenen van hart- of vaatziekten. Zij worden plotseling getroffen en overlijden als ze niet direct worden gereanimeerd.

Op dit moment kunnen artsen moeilijk voorspellen wie er risico loopt op een hartstilstand. Dat komt omdat de methodes die ze gebruiken te beperkt zijn. Ze kijken meestal naar één soort meting, zoals de hartpompfunctie en houden geen rekening met hoe de gezondheid in de tijd verandert.

Onderzoeker Tjong werkt aan een nieuw model met geavanceerde kunstmatige intelligentie dat het risico op een hartstilstand veel beter in kaart moet brengen. Dit model leert van meer dan 70.000 patiënten. Het combineert verschillende soorten gegevens: hartfilmpjes (ECG), MRI-beelden, genetische informatie en medische dossiers. Zo ontstaat er voor iedere patiënt een persoonlijk en dynamisch profiel van het hart.

"Een hartstilstand lijkt misschien uit het niets te komen, zeker bij mensen die nog niet bekend zijn met hart- en vaatziekten" zegt Tjong. "Maar vaak zijn er van tevoren al stille signalen of subtiele afwijkingen. Met ons AI-model kunnen we die op tijd herkennen en ingrijpen voordat de patiënt een hartstilstand krijgt. Zo kunnen we heel veel leed voorkomen." Het onderzoek van Tjong zet een belangrijke stap richting betere zorg en het redden van levens.

Sneller oplossingen voor patiënten  

Wetenschappelijk onderzoek is hard nodig om te voorkomen dat mensen overlijden of ziek en steeds zieker worden door hart- en vaatziekten. Met haar persoonsgebonden Dekkerbeurzen verbindt de Hartstichting daarom toptalent aan hart- en vaatziektenonderzoek. De selectieprocedure voor een Dekkerbeurs is streng: er wordt gekeken naar de kwaliteit van de onderzoeker én de kwaliteit van het onderzoek. Met de beurzen stelt de Hartstichting de onderzoekers in staat om zich langdurig bezig te houden met wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten. Daarmee kunnen ze een volgende stap in hun carrière als onderzoeker maken. De Dekkerbeurs helpt hen een eigen onderzoekslijn op te zetten en uit te bouwen. 

 

Over de Dekkerbeurzen  

De Dekkerbeurs is vernoemd naar dr. E. Dekker, oud-directeur van de Hartstichting. Hij was in Nederland de initiator van de burgerhulpverlening bij een hartstilstand.