Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een maatschappelijk probleem en het merendeel van de Nederlanders vindt dat iedereen een rol heeft in de aanpak. Zo blijkt uit nieuw onderzoek van Ipsos I&O*. Seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat vaak om ingesleten patronen in onze omgang met elkaar. We zijn dingen gewoon gaan vinden, die dat helemaal niet zijn. Oók op het werk.  Daarom roept de Rijksoverheid met een nieuwe publiekscampagne op om te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de mensen in je omgeving, met de vraag: Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?  

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een veelbesproken onderwerp. Bijna de helft van de samenleving erkent dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een groot probleem is*. 84% van de Nederlanders vindt dat iedereen een rol heeft in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar hoe doe je dat in het dagelijks leven?

Recente cijfers laten zien dat ruim 1,7 miljoen mensen van 16 jaar of ouder in 2024 een vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt** (CBS, WODC 2024). Het gebeurt overal: tijdens het werk, in de kroeg, op school, bij het sporten, thuis, op straat en online. De impact is groot. Het kan levens ontwrichten en beïnvloedt gezinnen, vriendschappen, families, relaties en carrières.

“Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan gaan over ongepaste berichten, opmerkingen, aanraken, betasten, maar ook over aanranding of verkrachting”, zegt Mariëtte Hamer, Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. “Verschillende vormen kunnen in elkaar over gaan. Vaak gaat het ook om ingesleten patronen in onze omgangsvormen. We zijn dingen gewoon gaan vinden, die dat helemaal niet zijn. Wie te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag kan zich heel onveilig voelen en gaan twijfelen aan zichzelf. Het raakt je in wie je bent als persoon.”  

We spraken mensen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Iris: “Tijdens mijn traineeship in de IT zei mijn baas regelmatig dingen als: ‘Ik heb wel een ding voor jonge blonde meiden’ of ‘meisjes in de IT hebben het makkelijk, die hoeven alleen te lachen’.  Ik was de enige vrouw in een team vol mannen en voelde me onveilig. Ik vermeed hem tijdens meetings en lunchpauzes, maar durfde er niet over te praten. Zelfs de vertrouwenspersoon voelde niet als een optie, omdat ze goed met hem was. Collega’s zeiden wel tegen mij dat zijn gedrag niet oké was, maar niemand sprak hem erop aan. Het maakte me onzeker: ben ik hier alleen aangenomen om hoe ik eruitzie?”

Manuel: “Ik hoor dat sommige mannelijke collega’s seksueel getinte grapjes maken. ‘Ze is niet alleen slim, maar ook nog eens lekker’ wordt er dan gezegd. Het is een manier waarop mannen met elkaar bonden. Maar zo zou je je als man niet moeten manifesteren. Ik vind het soms lastig om er iets van te zeggen, want je kunt er ook door buitengesloten worden omdat je als moraalridder wordt gezien. Toch doe ik het. Als leidinggevende voel ik me verantwoordelijk om het goede voorbeeld te geven. Zo’n uitspraak kan echt niet”.

Tot waar is het leuk voor allebei?
Of gedrag een grens over gaat, hangt af van verschillende dingen, zoals:

Een voorbeeld: als een naaste collega iets leuks zegt over je nieuwe broek, kan dat een leuk compliment zijn dat je een goed gevoel geeft. Als een collega die je minder goed kent je een compliment geeft over je mooie broek, net nadat je een presentatie hebt staan geven, kan dat een ongemakkelijk gevoel geven.

Door te reflecteren en met elkaar te bespreken hoe we met elkaar omgaan, kunnen we leren van elkaars ervaringen. En krijgen we inzicht in de impact van het gedrag op een ander. Dit is de eerste stap om bewust en onbewust gedrag te veranderen en ingesleten patronen te doorbreken. Want als jij zou weten dat je iemands grens over gaat, zou je het dan alsnog doen?

Hamer: “Het is niet de bedoeling dat we totaal verkrampen in onze omgang. Het gaat erom dat we ons bewust zijn van andermans wensen en grenzen en daar rekening mee houden. Dat we luisteren naar elkaar en respectvol met elkaar omgaan. Oftewel, dat we nadenken over tot waar het leuk is voor allebei.”

Over de campagne 
De campagne van de Rijksoverheid laat verschillende gedragingen uit het dagelijkse leven zien. In de sportschool, het uitgaansleven, op het werk, online en op straat. Zoals ‘Wil je een drankje? Moet je wel mee naar huis.’ Of ‘Wow 100 squats! Krijg je een lekker kontje van’. De campagne roept op te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de mensen in je directe omgeving. ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’. De campagne is onder andere te zien op sociale media, digitale schermen en abri’s op straat, in de horeca, sportscholen en op NS-stations. Ook is de campagne te horen op de radio. Meer informatie: metelkaartrekkenwedegrens.nl

*Bron: Ipsos I&O (2024) Onderzoek probleembesef seksueel grensoverschrijdend gedrag
**Bron: CBS , WODC (2024) Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend gedrag

Noot voor de redactie, niet voor publicatie
Bij vragen over dit artikel kan je contact opnemen met Chiemke Sla (c.sla@hvdm.nl of 06 13 27 82 94) of Lotte Bakker (l.bakker@hvdm.nl of 06 45 26 42 04).

Om privacyredenen is in de ervaring(en) gebruik gemaakt van een gefingeerde naam.

Afbeeldingen en animaties om te gebruiken bij het artikel.